Bir zamanlar gaz dağıtırken şimdi kültür ve sanat dağıtıyor. İstanbul Kadıköy Hasanpaşa’da bulunan gazhane bugünlerde müze haline getirilmiş ve ziyaretçilerini ağırlıyor. Biz de kısa da olsa buranın tarihini derledik. İşte detaylar:
KÖMÜRDEN ELDE EDİLEN GAZLA ISINMA
1860 lı yıllar ile birlikte İstanbul Anadolu yakasının aydınlatılması Kuzguncuk ta bulunan gazhane ile yapılmaktaydı. Bölgenin gelişmesi ve artan gaz ihtiyacı nedeni ile Kuzguncuk gazhanesinde yapılan gaz tedariki yetersiz kalınca yeni bir gazhane ihtiyacı doğdu. 1891 yılında Fransız demir fabrikatörü Mösyö Şarl Jorji (Charles George) ile antlaşma yapıldı ve bu antlaşma ile birlikte Kadıköy ve Üsküdar ile Beykoz sınırında kalan bu bölgenin maden kömüründen elde edilen gaz aydınlatılması ve ısıtılmasına dair imtiyaz 50 yıl süre ile Mösyö Şarl Jöriye verildi. 1 Ağustos 1891 yılında mimar Guglielmo Semprini’ nin inşaasına başladığı gazhane 1892 yılında faaliyete geçti.
Kurbağalıdere yakınlarında bulunan gazhaneye kömür raylı sistem vasıtası ile getiriliyor ve burada hava gazına dönüştürülüyordu. Kurbağalıdere Gazhanesi, Kadıköy Gazhanesi gibi çeşitli isimlerle anılan Gazhane daha sonraları ise Hasanpaşa ismini aldı.
ZEYTİN ÇEKİRDEĞİ KULLANILARAK GAZ ELDE EDİLDİ
1. Dünya savaşına kadar olan süreçte ara vermeden çalışan gazhane savaşın başlaması ile bazı dönemlerde faaliyetlerine ara vermiş olsa da dönem dönem zeytin çekirdeği kullanılarak dahi olsa hava gazı elde edilmeye devam edil. Bu süreç de üretim aksamamasına dikkat edilmiştir. Savaşın sona ermesi ve cumhuriyet ile birlikte devam eden dönemde üretim faaliyetlerine devam eden gazhane 1944 yılı ile birlikte İETT çatısı altında hizmet vermeye başladı.
İETT GARAJI OLDU
Gaza olan ihtiyacın azalması ile birlikte ise 13 Haziran 1993 tarihinde üretim faaliyeti durdurulan gazhane bu tarihten itibaren İETT’nin garaj, depo, hurdalık gibi ihtiyaçlarına yönelik kullanıldı. 1994 yılı itibarı ile atıl bir hal alan gazhane semt sakinleri ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri ile sonucunda sit alanı ilan edildi. İTÜ’nün hazırladığı restorasyon planının 2014 yılında kabul edilmesi ile birlikte mimar Afife Batur yönetiminde yenileme çalışmalarına başlanan yapının 2021 yılında “Müze Gazhane” adıyla İstanbul’ un yeni kültü ve sanat merkezi olarak açılışı yapıldı. Mimar Afife Batur un adının verildiği bir kütüphane, yeme içime alanları, iklim müzesi, karikatür müzesinin yanı sıra tiyatro salonları ve çeşitli sergi alanlarını bünyesinde barındıran Müze Gazhane Hasanpaşa Kadıköy’de ziyaretçilerini bekliyor.
GAZHANEDEN MÜZEYE
