İstanbul’da anıt mezarlarımız da var biliyorsunuz değil mi? Merhum şehit Adnan Menderes ve arkadaşlarının olduğu Vatan Caddesinde bulunan anıt mezar, yine hemen yanında Merhum 8.Cumhurbaşkanımız Turgut Özal’ın mezarı ve bir de Çağlayanda bulunan Abide-i Hürriyet anıtı. İşte Abide-i Hürriyet anıtı ile ilgili detaylı bilgiler şu şekilde:
31 MART VAKASINDA ÖLENLERİN ANISINA YAPILDI
Abide-i Hürriyet diğer adıyla Hürriyet-i Ebediye Abidesi, 31 Mart Vakasında ölenlerin anısını yaşatmak üzere İstanbul’un Şişli ilçesinde Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne 1909-1911 yılları arasında inşa edilmiş olan anıt.
Anıtın üçgen planlı mahzen kısmına 18 basamakla inilir. Mermer bir kapından girilen bu kısım bir mescittir; mihrap duvarının içinde şehit askerlerin lahitleri bulunur. Mescidin içindeki yazılar Mızıka-ı Hümayun İmamı Hattat Hacı Hasan Sabri Efendi’nin kaleminden çıkmıştır.
OSMANLI DÖNEMİNİN İLK ULUSAL ANITI
İstanbul’da Osmanlı döneminde inşa edilmiş ilk ulusal anıttır. Osmanlı’daki özgürlük hareketinin bir sembolü olan anıt, havaya atış yapan bir top şeklindedir. Altı, üçgen biçiminde bir mescittir. Etrafı, 31 Mart Vakasında şehit edilen 71 asker ile İttihat ve Terakki hareketinin önde gelen isimlerinden daha sonraki yıllarda buraya defnedilenlerin mezarlarının yer aldığı bir mezarlıktır. Sadrazam ve Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa Türbesi ile Mithat Paşa, Talat Paşa ve Enver Paşa’nın mezarları bu anıtın çevresindeki mezarlardandır.
Anıt, I. Ulusal Mimarlık Akımı’nın tanınmış mimarlarından Mimar Muzaffer Bey tarafından tasarlanmış; açılışı Meşrutiyet’in ilanının üçüncü yıldönömü olan 23 Temmuz 1911’de gerçekleşmiştir.
31 MART VAKASI NEDİR?
Tarihe 31 Mart vakası olarak geçen bu isyanı, cemiyet meşrutiyete karşı bir isyan olarak değerlendirmiş ve Balkanlarda Hareket Ordusu adında bir ordu toplayarak meşrutiyeti korumak iddiasıyla İstanbul’a gelmişti. Hareket Ordusunun İstanbul’a girmesiyle çatışmalar yaşandı. Gün boyu yaşanan çatışmaların ardından Hareket ordusu İstanbul’da düzeni sağlamıştı. Düzenin sağlanmasından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti Padişah II.Abdülhamit’i isyandan sorumlu tutarak tahttan indirdi. Böylece devlet yönetimi İttihat Cemiyetinin eline geçmiş oldu.
BÜYÜK BİR CENAZE TÖRENİ YAPILDI
Meşrutiyeti korumak iddiasıyla İstanbul’a gelen Hareket Ordusundan çatışma sırasında hayatını kaybedenler olmuştu. 3’ü subay 71 asker için 26 Nisan’da İstanbul’da büyük bir cenaze töreni yapıldı. Hürriyet Şehidi ilan edilen bu kişilerin toprağa verildiği yere bir de anıt yapılması konusu gündeme geldi. Yapılacak anıt için düzenlenen proje yarışmasına Kiryadiki Efendi, Vedat (Tek), Kemaleddin Bey, Alexandre Vallury gibi devrin önde gelen mimarları proje gönderdi. Yarışmayı Mimar Muzaffer Bey kazandı.
MAKBER-İ ŞUHEDA-İ HÜRRİYET YAZILI
İki yıl sonra 23 Temmuz 1911 tarihinde yani meşrutiyetin ilanının 3.yılında Abide-i Hürriyet Anıtı, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın da katıldığı bir törenle açıldı. Üçgenler ve geometrik şekiller ile kurgulanmış olan anıta 31 Mart Şehitlerinin isimleri tek tek işlenmişti. Zeminde bulunan Taç Kapının üstünde ise “Makber-i Şuhedá-i Hürriyet” yazılıydı.
Osmanlı döneminin ilk anıtı olan Abide-i Hürriyet Anıtı daha sonraları hayatını kaybeden İttihat ve Terakki Cemiyeti üyelerinin de istirahatgahı oldu. Zaman içerisinde ise anıtın bulunduğu yer Hürriyet-i Ebediye Tepesi adını aldı. Abide-i Hürriyet Anıtında mezarı olan bazı ittihatçılardan bazıları:
Sadrazam Mahmut Şevket Paşa
31 Mart isyanını bastıran Hareket Ordusunun kumandanlığını yapmış olan Mahmut Şevket Paşa daha sonra sadrazamlık görevine getirilmişti. 11 Haziran 1913 tarihinde otomobilinde bulunduğu bir sırada suikast sonucu hayatını kaybetti. Onunla beraber iki koruması da hayatını kaybetti. Cenazeleri Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne defnedildi.
Sadrazam Mithat Paşa
Osmanlı Devletinin Meşrutiyet rejimine geçmesinde ve Kanuni Esasinin hazırlanmasında birinci derecede rol oynayan devlet adamlarından olan Mithat Paşa, Sultan Abdülaziz’in öldürülmesi olayında parmağı olduğu iddiasıyla yargılanmış ve Taif’e sürgüne gönderilmişti. Taif’te bir suikast sonucu öldürülen Mithat Paşanın cenazesi oraya gömülmüştü. Mithat Paşa’nın cenazesi uzunca bir süreden sonra 1951 yılında Türkiye’ye getirildi ve Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne defnedildi.
Sadrazam Talat Paşa
İttihat ve Terakki Cemiyetinin en önemli 3 isminden biri olarak sadrazamlık makamında bulunan Talat Paşa I.Dünya savaşındaki mağlubiyetin ardından yurt dışına çıkmak zorunda kalmıştı. 1921 yılında bir Ermeni komitacı tarafından öldürülen Talat Paşnın cenazesi uzun yıllar Almanya’da kalmıştı. 1943 yılında getirilen cenazesi Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne defnedildi.
Midhat Şükrü Bey
İttihat ve Terakki Cemiyetinin önde gelen sivil üyelerinden olan Mithat Bey 1956 yılında vefat edince onun da cenazesi buraya defnedildi.
Eyüp Sabri
Meşrutiyetin ilanı için dağa çıkan Binbaşı Eyüp Sabri; Enver Paşa ve Resneli Niyazi gibi hürriyet kahramanlarından biri olarak tarihe geçmişti. İttihat ve Terakki Cemiyetinde katibi umumilik ( Genel Sekreter ) gibi önemli görevler üstlenmiş olan Eyüp Sabri 1953 yılında vefat edince cenazesi Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne defnedildi.
Enver Paşa
İttihat ve Terakki Cemiyetinin en önemli 3 isminden biri olan Enver Paşa Harbiye Nazırı olarak ülkenin I.Dünya savaşına girmesinde etkili oldu. Savaştan sonra yurt dışına çıkmak zorunda kalan Enver Paşa daha sonra Türkistan’da Ruslara karşı çarpıştı ve orada hayatını kaybetti. Cenazesi 1996 yılında Türkiye’ye getirildi. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in de katıldığı bir törenle Hürriyet-i Ebediye Tepesi’ne defnedildi.