Kitap sevgisi Kitap ihracatını yasaklattı

 Şehit Ali Paşa kitap aşığı bir Osmanlı devlet adamıydı. Şiir, astronomi gibi alanlara özellikle ilgisi olan şehit Ali Paşa’nın İstanbul’dan kitap ihracatını yasaklaması onun kitaplara ne kadar büyük ilgi gösterdiğinin bir tezahürü idi. Kitapları o kadar seviyordu ki kendi adıyla bir kütüphane yaptırmıştır. Şehzade Camii’nin Vefa’ya çıkan arka kapısının biraz ilerisinde, şimdiki Vefa Lisesi avlusundadır. Şehit Ali Paşa’nın kişisel kitap koleksiyonunu bulunduran kütüphane, 1894 Büyük İstanbul Depremi’nde zarar görmüş ve kütüphaneye ait koleksiyonlar 1933 yılında Süleymaniye Kütüphanesi’ne taşınmıştır.
KİTAP AŞIĞI BİR PAŞA
Şehit Ali Paşa, ilk kütüphanesini İstanbul’da Üskübî mahallesindeki konağında kurmuştur. Kitapların kütüphane dışına çıkarılmasına izin verilmeyeceğini şart koşmuştur. Daha sonra ise Üsküdar Kuzguncuk’ta İstavroz semtindeki yalısının bir odasında ikinci kütüphanesini oluşturmuştu. Bu iki kütüphaneye ek olarak Şehzadebaşı’da kendi  adını taşıyan bir kütüphane daha yaptırmıştı. Şehid Ali Paşa’nın ölümünden önce kitaplarını üç kütüphaneye vakfettiğini, ancak vefatının ardından konak ve yalısındaki kütüphanelerde mevcut kitapların önemli bir kısmının da  müsadere edildiği bilinmektedir. Şehid Ali Paşa’nın Kuzguncuk’ta ve Üskübî mahallesinde kurduğu kütüphaneler özel mekânlarda bulunduğundan pek tanınmadığı gibi, şehadeti ile birlikte Ali Paşa’nın mallarının müsâderesi sonucu ortadan kalkmış, ancak halka açık olan Şehzadebaşı’ndaki kütüphane varlığını sürdürmüştür.  Şehzadebaşı’da bulunan Şehid Ali Paşa Kütüphanesi diğer kütüphanelerden farklı bir mimariye sahip olması ile birlikte  Hassa başmimarı Kayserili Mehmed Ağa tarafından inşa edilmiş  1895 depreminde bina hasar görmüşse de onarılmıştır. Kütüphane binası  günümüzde Vefa Lisesi’nin bahçesi içinde ayrılmış ve KADEM vakfı bir yayınevi tarafından kullanılmaktadır.

ŞEHİT ALİ PAŞA KİMDİR?
Silahdar Damad Ali Paşa veya Şehid Ali Paşa (d. 1667–ö. 1716) III. Ahmed saltanatında, 27 Nisan 1713 – 5 Ağustos 1716 tarihleri arasında üç yıl üç ay sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. 5 Ağustos 1716’da Avusturya Ordusu’na karşı yapılan Petrovaradin Muharebesi’nde şehit düşmüştür. Aniye Kütüphanesine nakledilerek kullanıma sunulmuştur. Mora’nın yeniden fethedilmesi başarısından sonra Sadrazam Silahdar Damad Ali Paşa komutasındaki Türk ordusu kuzeye Avusturya’ya karşı ilerlemeye başladı. 5 Ağustos 1716’da sadrazamın serdarlığı altındaki Osmanlı ordusu Petrovaradin Muharebesi’nde Savoy Prensi Eugen komutanlığı altındaki Avusturya ordusuna yenildi ve Silahdar Damat Ali Paşa bu savaşta askerlerine cesaret vermek isteyip cephenin ön saflarına ilerleyince alnından vurularak hayatını kaybetti. Bu nedenle tarihlerde Şehit Ali Paşa adı ile anılır oldu. Naaşı Belgrad’a getirilip orada Kaleiçi’nde yaptırılmış olan türbeye gömülmüştü.
EĞİTİMDE BÜYÜK YENİLİK YAPTI –HADIM ETMEYİ KALDIRDI
Sadareti döneminde ilmiye sınıfında ıslahatlar yaptı, çocuk yaşta olanlara müderrislik unvanı verilmesini yasakladı. Mısır’a köle olarak getirilen zenci Habeşlerin gayrıinsani olan hadım edilmelerini kaldırdı. Zeamet müessesesinde reformlar yaptı.  Döneminde ayrıca, İzmir’e bir sabunhane, İznik’te doğduğu köyde ve Mora’da fethettiği Anapoli’de birer cami ve İstanbul’da bir kütüphane yaptırttı.
ESERLERİ:
Şehit Ali Paşa 4 cilt defterde yazılı kitapları ve Mora seferi sırasında elde ettiği sarayında ve gayri mahallerde olan kitaplarından 1. cilt defterde yazılı kitaplarını 1715’e kadarki dönemde koyma imkanını bulmuş, tüm kitaplarını kütüphaneye vakfettikten sonra Avusturya seferine çıkmıştır. Paşanın seferde vakitsiz şehit oluşu üzerine Şeyhülislam Ebu İshak İsmail Efendi, Şehit Ali Paşa’nın kitaplarının felsefeye, astrolojiye, şiire ve tarihe ait olup vakfının caiz olmayacağına dair fetva kararı vererek kitapların bazılarının elden çıkmasına sebep olmuştur. 1894 Büyük İstanbul Depremi’nde büyük zarar gören kütüphanenin 2908 kitaplık (2483 yazma, 65 basma) kıymetli ve nadide eserleri içeren vakıf kütüphane koleksiyonları 1933 yılında Süleymaniye Kütüphanesi’ne taşınmıştır. Taşınan koleksiyon günümüzde hala Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.

Kaynak :https://www.kademvakfi.org/meydan/vakif-gazetesi/vakif-binamiz-sehit-ali-pasa-kutuphanesi-76